به دنبال گسترش اعتراضات ضددولتی در تونس، رئیس‌جمهور این کشور با تعلیق موقت پارلمان، دستاوردهای انقلاب یک دهه پیش مردم این کشور را به چالش کشید. به گزارش شبکه الجزیره، «قیس سعید» رئیس‌جمهور تونس نیمه شب یکشنبه پس از اعلام برکناری «هشام مشیشی» نخست وزیر، تعلیق یک ماهه فعالیت پارلمان و لغو مصونیت نمایندگان با کمک ارتش، وضعیتی شبیه حکومت نظامی در پایتخت برقرار کرد. 

او متعاقب تصمیم کودتاگونه‌اش گفت می‌خواهد قوه مجریه را با کمک نخست‌وزیر جدیدی که خود تعیین می‌کند، اداره کند. او همچنین به معترضانی که در روزهای اخیر علیه ناکارآمدی دولت در برطرف کردن فقر و مشکلات معیشتی و بیکاری گسترده تظاهرات کرده بودند هشدار داد اگر بخواهند با سلاح به مقابله با دولت بپردازند، با گلوله به آنها پاسخ داده خواهد شد!  این تصمیم رئیس‌جمهور تونس که یادآور رفتار زین‌العابدین بن‌علی، دیکتاتور سرنگون شده این کشور در جریان جنبش بیداری اسلامی منتهی به انقلاب سال 2011 است، واکنش تند احزاب سیاسی مخالف در مجلس از جمله جنبش النهضه را به دنبال داشته و باعث درگیری‌های خشن میان حامیان احزاب با یکدیگر و همچنین با نیروهای امنیتی شده است.  صبح دیروز «راشد الغنوشی» رهبر حزب اسلامی النهضه و رئیس پارلمان تونس پس از آنکه با ممانعت ارتش برای ورود به ساختمان مجلس مواجه شد، بیانیه‌ای علیه کودتای نهادهای دولتی صادر کرد. او طی پیامی از مردم خواست برای دفاع از دموکراسی مقابل دستورات قیس سعید، رئیس‌جمهور این کشور به خیابان بیایند. 

الغنوشی همچنین به خبرگزاری تی‌آر‌تی ترکیه گفت اماراتی‌ها پشت پرده کودتا و حمله لباس‌شخصی‌ها به دفاتر حزب النهضه قرار دارند. شبکه الجزیره نیز از حمله به دفتر خود در تونس خبر داد. 

علاوه بر محاصره ساختمان پارلمان در مقر دولت در منطقه القصبه شهر تونس، وضعیت نخست‌وزیر برکنار شده هم مشخص نیست و گفته می‌شود در بازداشت خانگی به سر می‌برد. طرفداران احزاب اکثریت پارلمان که حامیان انقلاب یک دهه پیش تونس نیز هستند، در برابر ساختمان پارلمان تحصن کرده‌‌اند.

قیس سعید که از سال 2019 ریاست‌جمهوری را به دست گرفته، یک حقوقدان است که خاستگاهی روشنفکری دارد. او اتهامات علیه خود درباره انجام کودتا را رد کرد و گفت اقداماتش مطابق قانون اساسی است. او به اختیارات رئیس‌جمهور که در ماده 80 قانون اساسی تونس قید شده استناد کرده است اما اکثریت نمایندگان مجلس شامل حزب النهضه، ائتلاف قلب تونس و ائتلاف الکرامه به همراه کارشناسان حقوقی این تفسیر رئیس‌جمهور را اشتباه می‌دانند. آنها معتقدند طبق ماده 80 قانون اساسی، رئیس‌جمهور تنها در مشورت با نخست‌وزیر و رئیس پارلمان و با رای رئیس دادگاه قانون اساسی است که می‌تواند در کشور اعلام وضعیت فوق‌العاده کند، در حالی که در این مورد هیچ‌یک از ۳ مرجع دیگر تصمیم رئیس‌جمهور را تایید نکرده‌اند. 

احزاب اصلی پارلمان، سعید را متهم می‌کنند که پس از سفرهای دوره‌ای به کشورهای اروپایی بویژه فرانسه، از پاریس چراغ سبز دریافت کرده که با همکاری مصر، امارات و سعودی، کودتایی شبیه آنچه ژنرال السیسی، رئیس‌جمهور نظامی فعلی مصر علیه اخوان‌المسلمین انجام داد، علیه جریان انقلابی تونس ترتیب دهد.

 در ادامه سلسله حوادث طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی در اروپا، ساکنان لندن عصر یکشنبه شاهد جاری شدن سیلاب در خیابان‌های این شهر بودند. بر اساس گزارش سی‌ان‌ان، این سیلاب بر اثر بارش‌های شدید در مناطق مختلف لندن که تا 9 سانتیمتر تخمین ‌زده می‌شود، جاری شده است. 

به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از سی‌ان‌ان، ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد سیلاب در لندن بسیاری از خودروها در خیابان‌ها را روی آب شناور کرده است. تصاویر منتشر شده یادآور تصاویر هشدار‌دهنده سیلاب گسترده‌ای است که اوایل ماه جاری میلادی (جولای)، آلمان و بلژیک را هدف گرفت و قربانیان زیادی بر جا گذاشت. طبق این گزارش، تصاویر و ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی، خودروها را شناور روی آب در خیابان‌هایی که غرق در سیلاب هستند، نشان می‌دهد و خیابان‌های این شهر اروپایی همچون رودهای پرخروش شده است. بر اساس این گزارش، برخی صاحبان خودروها در خیابان‌های لندن مجبور به ترک خودروهای خود شده‌اند که به طور کامل زیر سیلاب فرو رفته‌ بودند. برخی شاهدان ماجرا گفته‌اند به واسطه سرریز شدن چاه‌های زیرزمینی در برخی مناطق، شاهد آبفشان‌هایی (فواره‌ آب) بودند. سیلاب ناشی از بارش‌های شدید در حالی جاری شده است که بر اساس گزارش‌های منتشر شده اوایل هفته جاری، پایتخت انگلیس شاهد داغ‌ترین روزهای سال بود و دمای هوا به بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد رسیده بود. پلیس لندن اعلام کرد جاری شدن سیل اختلالات جدی و شدیدی را در برخی جاده‌ها از جمله جاده اصلی و مهمNorth Circular  ایجاد کرده است.

آتش‌نشانی لندن نیز اعلام کرد: بیش از 1000 تماس تلفنی با خدمه نجات از سوی رانندگان گرفتار در سیلاب و ساکنان گرفتار در زیرزمین‌های پرآب گرفته شده است.  آژانس محیط‌زیست نیز ۶ هشدار سیل در سراسر جنوب شرقی کشور دریافت کرده، در همین حال 19 هشدار برای سیل احتمالی در سراسر انگلیس و ولز ثبت شده است.   بر اساس این گزارش، 8 ایستگاه مترو لندن نیز به واسطه نفوذ آب مسدود شده است. سخنگوی شبکه حمل‌و‌نقل لندن در این باره گفت: جاری شدن سیل سهمگین تاثیر منفی زیادی بر خدمات شبکه حمل‌و‌نقل شهری لندن داشته است. چندین ایستگاه شبکه قطار شهری نیز تعطیل و  چندین مسیر حرکت اتوبوس‌های شهری لندن نیز بسته شد. همچنین ویدئوهای منتشر شده از مناطق مسکونی و منازل ساکنان لندن نشان می‌دهد فاضلاب به شکل عجیبی فوران کرده و شهروندان لندنی مشغول هدایت کردن آن به بیرون از خانه هستند. در تصاویر دیگر، نشت آب از طبقات بالا و سقف خانه‌ها فضای هولناکی را برای خانواده‌های انگلیسی پدید آورده است. علاوه بر این، بیمارستان دانشگاه نیوهام و  بیمارستان ویپس‌کراس در شرق لندن نیز پس از باران سیل‌آسای عصر یکشنبه، همه جراحی‌های برنامه‌ریزی شده را لغو کردند و آمبولانس‌ها بیمارانی را که حال وخیمی داشتند به مناطق دیگر منتقل کردند؛ همچنین  مجبور به تخلیه و انتقال بیش از 100 بیمار به مناطق امن شدند.

 

* پیش‌بینی‌ها از فاجعه سیل در لندن

این دومین بار طی یک ماه است که سیل در خیابان‌های لندن جاری شده است. این در حالی است که حدود یک دهه قبل صاحب‌نظران و متخصصان دانشگاهی در ارتباط با فاجعه‌بار بودن وقوع سیل در لندن هشدار داده بودند. کارشناسان معتقدند سیل یکی از بزرگ‌ترین خطرات لندن در قرن 21 است. تغییرات آب و هوایی در کنار رشد شهر در کرانه رودخانه تایمز خطر طغیان رودخانه‌ها را در آینده افزایش می‌دهد. این تغییرات تا سال 2030 لندن را تحت فشار قرار خواهد گذاشت، چرا که هم‌اکنون در کرانه رود‌های لندن بیش از 2 میلیون نفر ساکن هستند و علاوه بر این متروی لندن سالانه بیش از یک میلیارد مسافر را جابه‌جا می‌کند.  سال ۲۰۰۸ میلادی پروفسور مارک ماسلین، مدیر انستیتوی محیط‌زیست در دانشگاه کالج لندن در کنفرانسی گفت: سطح دریا تا سال 2080 حدود 80 سانتیمتر بالا خواهد آمد. این به معنای این است که در صورت تداوم این روند پس از سال 2030 هر آن ممکن است «سد تایمز» شکسته شده و لندن دچار فاجعه‌ای عظیم شود. در این سناریو، ماسلین پیش‌بینی کرده بود 65 ایستگاه کنترل آب طغیان خواهد کرد.

 

* افزایش تلفات و خسارات بی‌سابقه سیل ویرانگر آلمان

نزدیک به 10 روز قبل از سیل اخیر لندن، وقوع سیل در مناطق غربی آلمان تلفات جانی و خسارات سنگینی بر جا گذاشت. رسانه‌های آلمانی اعلام کردند در حالی که 10 روز از وقوع سیل در مناطق غربی آلمان گذشته است، تلفات همچنان روند صعودی دارد. بر اساس جدیدترین آمار و ارقام از وقوع سیل ویرانگر در آلمان و غرب اروپا، شمار تلفات سیل در قاره سبز به ۲۱۶ نفر افزایش یافته است. شرکت راه‌آهن آلمان هم از خسارت بی‌سابقه سیل اخیر در غرب این کشور به خطوط ریلی خبر داد که بازسازی آن در برخی مناطق سال‌ها زمان می‌برد. سیل ویرانگر اخیر در غرب آلمان آنچنان خسارت‌های گسترده‌ای به بار آورده که امدادگران را درمانده کرده است. روزنامه «هندلزبلات» آلمان در گزارشی در این باره نوشت: بلایایی وجود دارد که حتی نیروهای عملیاتی و امدادگر باتجربه را نیز مبهوت می‌کند؛ از جمله بلایی مانند سیل در ایالت راینلاند- فالتز. «اینو سنت توپر» که با دیگر امدادگران چند روز است مشغول خدمت‌رسانی به مناطق سیل‌زده است، در این باره گفته است: من سال‌ها در این زمینه فعالیت دارم اما هرگز نمی‌توانستم تصور کنم چنین فاجعه‌ای را در آلمان تجربه می‌کنم. این فراتر از تصور است. تازه‌ترین آمارهای رسمی حاکی از مرگ حداقل 180 نفر در سیل آلمان و مفقود شدن بیش از 150 نفر دیگر است. بر اساس آخرین برآوردهای رسمی، خساراتی که سیل کم‌سابقه در مناطق غربی آلمان به جا گذاشته دست‌کم 5 میلیارد یورو برای شرکت‌های بیمه هزینه به همراه خواهد داشت. وزیر کشور آلمان هم در بازدید از مناطق سیل‌زده در غرب آلمان هزینه بازسازی دوباره این مناطق را چندین میلیارد یورو ارزیابی کرده است. همچنین آسیب‌های وارده به بیش از 50 پل در آلمان فاجعه‌بار است. این سیل همچنین تاثیرات مخربی بر ایستگاه‌ها و زیرساخت‌های فنی گذاشته است. دولت آلمان هم درباره طغیان مجدد رودخانه‌ها در ایالت راینلاند- فالتز و نورد راین- وست فالن هشدار داده است. از آنجا که سیستم فاضلاب در این مناطق سیل‌زده بدرستی کار نمی‌کند، خطر وقوع سیل مجدد وجود دارد.

گروه فرهنگ و هنر: برنامه‌سازان تلویزیون طی یک سال و نیم اخیر همانند سایر اقشار کشور به خاطر شیوع ویروس کرونا با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم کرده و می‌کنند به طوری که طی چند ماه نخست شیوع ویروس کرونا در کشور، شاهد تعطیلی ضبط اغلب سریال‌های تلویزیونی بودیم که در نتیجه آن کنداکتور نیمه اول سال 1399 تلویزیون به لحاظ پخش سریال‌های جدید کم‌فروغ‌ترین دوران خود را پشت سر گذاشت اما از اواسط 1399 که مردم جامعه به ناچار زندگی در کنار کرونا را پذیرفتند، بسیاری از کسب‌و‌کارها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سر گرفته شد و سازندگان مجموعه‌های تلویزیونی هم به تبع سایرین فعالیت خود را از سر گرفتند و از اواخر سال 99 کنداکتور تلویزیون درباره پخش سریال‌های جدید جانی تازه گرفت و در ادامه این مسیر تابستان و پاییز شلوغی را برای سریال‌های جدید متصور شده‌اند که از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تولید قسمت‌های جدید فصل دوم سریال «گاندو» به‌تازگی به پایان رسیده و قسمت‌های جدید آن طی چند روز آینده از شبکه سوم سیما پخش خواهد شد. همچنین سریال «87 متر» کیانوش عیاری پس از سریال «دودکش» روی آنتن شبکه یک خواهد رفت. سریال «از سرنوشت 4» نیز این روزها مراحل تولید خود را می‌گذراند و پاییز از شبکه ۲ سیما پخش می‌شود، همچنین سریال گروه الف «جشن سربرون» نیز اوایل پاییز از یکی از شبکه‌های سیما روی آنتن خواهد رفت. 

***

مهدی بختیاری*: روز یکشنبه رژه بزرگ دریایی روسیه به مناسبت سیصد‌وبیست‌وپنجمین سالروز تاسیس نیروی دریایی آن کشور در سن‌پترزبورگ برگزار شد که در آن برخی یگان‌های شناور از دیگر کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران نیز حضور داشتند. این برای نخستین‌ بار است که یگان‌های شناوری از ایران در این مراسم شرکت می‌کنند؛ حضوری که لازمه آن پیمودن مسافت طولانی از بندرعباس تا سن‌پترزبورگ در ساحل خلیج فنلاند بود که انجام آن رکورد جدیدی در دریانوردی ناوگروه‌های اعزامی نداجا ثبت ‌کرد. 

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی نخستین ناوگروه‌های خود را به شکل مستمر و دائمی از سال 88 با هدف اولیه مقابله با پدیده دزدان دریایی، به مناطق مختلف اعزام کرد که ثمره آن اعزام بیش از 70 ناوگروه تاکنون بوده است. این ناوگروه‌ها علاوه بر وظایف عملیاتی خود در حوزه‌های رزمی و اطلاعاتی، با حضور در برخی کشورها به تقویت مراودات دوجانبه و افزایش توان دیپلماسی دفاعی نیز کمک کرده‌اند. حضور در کشورهایی نظیر عمان، اندونزی، سریلانکا، هند، چین، آفریقای جنوبی، تانزانیا، سوریه و... و نیز انجام برنامه‌های تمرینی و رزمایش‌های مشترک با دیگر کشورها نظیر روسیه، چین، پاکستان، عمان و... از جمله اقداماتی است که نیروی دریایی ارتش در قالب اعزام ناوگروه‌های خود و با هدف تقویت روابط دفاعی- سیاسی انجام داده است اما حضور اخیر در سن‌پترزبورگ، از چند جهت قابل بررسی است. 

 

* نماد خودکفایی نداجا در نمایش بزرگ روسیه

ناوشکن ایرانی سهند و ناوبندر مکران، ۲ یگان حاضر در این ماموریت هستند که از این ۲ یگان، سهند در رژه دریایی روس‌ها شرکت کرد. 

ناوشکن سهند یکی از محصولات پروژه موج است که با هدف خودکفایی در ساخت ناوشکن آذرماه 97 عملیاتی شد. ناوبندر مکران نیز در پی نیاز نیروی دریایی به یگان‌های بزرگ پشتیبانی، با تغییر کاربری یک شناور بزرگ نفتکش، سال گذشته به یگان دریایی نداجا پیوست. 

این شناور می‌تواند با توان حمل چند بالگرد و نیز سوخت و مایحتاج زیاد، ناوگروه‌های اعزامی به دریاهای دوردست را بخوبی پشتیبانی کند. 

 

* طولانی‌ترین دریانوردی

ناوگروه اعزامی ارتش به سواحل روسیه، با پیمودن مسیر طولانی 13 هزار مایل دریایی معادل تقریبا 25 هزار کیلومتر (تاکنون)، طولانی‌ترین ماموریت دریانوردی در میان ناوگروه‌های قبلی را به نام خودش ثبت کرده است.

این ناوگروه برای رسیدن به سن‌پترزبورگ از شمال اقیانوس هند، به سمت دماغه امید نیک در جنوب قاره آفریقا رفت و سپس وارد اقیانوس اطلس شد. 

این حضور با گمانه‌زنی‌های زیادی نیز همراه بود و احتمال حرکت ناوگروه ایرانی به سمت ونزوئلا نظر بسیاری از کارشناسان این حوزه را به سمت خود جلب کرد. ناوگروه اعزامی ارتش پس از انجام ماموریت‌های دریانوردی خود در اقیانوس اطلس، به سمت غرب قاره اروپا و خلیج بیسکای (بین اسپانیا و فرانسه) حرکت کرد و سپس با عبور از کانال مانش (بین فرانسه و انگلیس) وارد دریای شمال شد. این ناوگروه سپس با عبور از تنگه اسکاگراک (بین نروژ و دانمارک) و تنگه کاتگات (بین سوئد و دانمارک) وارد دریای بالتیک شده و سرانجام به بندر سن‌پترزبورگ در انتهای خلیج فنلاند رسید. 

ماندگاری زیاد در دریا و عدم وابستگی به دیگر کشورها، از نکات مهم در این دریانوردی بود به‌طوری که ناوگروه اعزامی ارتش در این ماموریت و تا زمان رسیدن به سن‌پترزبورگ در هیچ کشور دیگری پهلوگیری نکرد. 

 

* ارتقای روابط ایران- روسیه

روابط ایران و روسیه بویژه در حوزه نظامی بالاخص در حوزه دریایی در سال‌های گذشته گسترش بیشتری پیدا کرده که از جمله می‌توان به ۲ رزمایش مشترک در شمال اقیانوس هند (که نخستین آن با حضور چین نیز همراه بود) و نیز سفرهای چند باره ناوگروه‌های ۲ کشور به بنادر یکدیگر- چه در دریای شمال و چه در خلیج‌فارس و حالا سن‌پترزبورگ- اشاره کرد. 

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، نیروی دریایی ارتش یکی از مهم‌ترین‌ترین وظایف خود را ارتقای توان دیپلماسی دفاعی تعریف کرده است. 

اساسا حضور ناوگان دریایی کشورها در بنادر یکدیگر، از مهم‌ترین نشانه‌های تعامل و نزدیکی آنها محسوب می‌شود که جمهوری اسلامی ایران این موضوع را در قبال برخی کشورها در طول سال‌های اخیر بخوبی نشان داده است. 

حضور در رژه بزرگ روسیه با دعوت رسمی وزیر دفاع این کشور که با حضور فرمانده نیروی دریایی ارتش امیر دریادار «حسین خانزادی» نیز همراه بود، نقطه عطف دیگری است که نشان می‌دهد ایران امروز به عنوان یک قدرت مطرح و موثر در حوزه دریایی شناخته شده و کشورهای بزرگ، خواهان همکاری و تعامل با آن هستند. 

این ماموریت خاص را باید گام بزرگی در مسیر ارتقای توان نیروی دریایی به عنوان یک نیروی راهبردی دانست؛ مسیری که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را از یک گارد ساحلی ساده در سال‌های پیش از انقلاب، به یک نیروی راهبردی با توان حضور طولانی‌مدت در آب‌های دوردست و تعامل با کشورهای قدرتمند دریایی مبدل کرده است. 

* پژوهشگر حوزه دفاعی

گروه اقتصادی: دهه‌هاست صنعت انرژی ایران به دلیل وجود منابع سرشار انرژی در جای‌جای این مرز و بوم، به اصلی‌ترین منبع کسب درآمد برای دولت‌ها بدل شده است. ایـران با جای گرفتن در منطقه‌ خاورمیانه و بین ۲ حوزه‌ سرشار از انرژی یعنی خلیج‌فارس و دریای خزر، اهمیت استراتژیک بسیار دارد؛ دو‌سوم ذخایر اثبات‌شده‌ نفت و یـک‌سـوم ذخایر اثبات‌شده‌ گاز طبیعی جهان در اختیار کشورهای خلیج‌فارس قرار دارد. اگر ذخایر برآورد شده دریای خزر نیز به‌ آن اضافه شود، ذخایر نفت منطقه به70 درصد و ذخایر گاز به بیش از 40 درصـد مـی‌رسد. از همین رو و به دلیل اهمیت این منبع درآمد برای ادامه حیات اقتصادی ایران و همچنین بالاگرفتن رقابت‌ها در بازار انرژی، این صنعت اصلی‌ترین هدف تحریم‌های ظالمانه آمریکا و غرب بوده است. حال که کشور در تکاپوی آغاز دولت سیزدهم است و فرصتی طلایی برای ایجاد تحولی اساسی در تمام زمینه‌ها به وجود آمده است، بجاست تا مروری بر جایگاه صنعت انرژی در سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی کشور داشته باشیم. 

شاید بتوان گفت صنعت انرژی ایران چه از لحاظ جغرافیای سیاسی و چه از نظر اقتصادی، دارای امتیازات فراوانی است و همین باعث می‌شود صنعت انـرژی فـرصت اقتصادی مناسبی را پیش‌روی ایران دهد. بیضی انرژی خلیج‌فارس- دریای خزر یکی از مهم‌ترین موقعیت‌های استراتژیک دوران ماست‌ که ایران در مرکز آن قرار دارد. همچنین ایران یکی از ۲ کشوری است که قادر است به‌ طور مستقل و مستقیم، نفت و گاز به دست آمده از منبع عظیم دریای خزر را صادر کند. از سوی دیگر منابع عظیم نـفت و گـاز واقع شده در منطقه خلیج‌فارس و تـرانزیت روزانه حدود 17 میلیون بشکه نفت خام از تنگه‌ هرمز‌، همچنین وجود حوزه‌های قابل توجه نفت و گاز در کشورهای حوزه خزر و عدم دسترسی این کشورها به آب‌های آزاد، مـوقعیت مـمتاز جغرافیایی را برای ایران بـه وجـود آورده که می‌تواند آن‌ را‌ به عنوان یکی از مسیرهای اصلی انتقال انرژی از این حوزه‌ها به سایر نقاط جهان مطرح کند و در صورت استفاده از این قابلیت‌های بالقوه، ایران نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین امنیت انرژی‌ جهان‌ خواهد‌ داشـت.

نـقش انرژی در اقتصاد جهانی به گونه‌ای افزایش‌ یافته‌ است که رابطه‌ای مستقیم‌ و هماهنگ‌ با موضوعاتی همانند رشد اقتصادی، رکود و موازنه تجاری کشورها پیدا کرده است. یکی از عواملی که مسأله امنیت انرژی را بـرای قـدرت‌های بزرگ و کشورهای مصرف‌کننده عمده، حساس و دارای اهمیت‌ می‌کند‌، افزایش وابستگی جهانی به منابع نفت و گاز - حداقل در آینده‌ای قابل پیش‌بینی- و تأثیر آن بر اقتصاد کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده است. این تحولات توجه به مـقوله انـرژی را افزایش داد و موجب شد‌ تا‌ دغدغه‌های امنیت‌ انرژی گسترش یابد. 

انرژی ‌- و به‌طور مشخص نفت و گاز - یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در تولید ثروت و قدرت در جهان کنونی به شمار می‌رود. بنیاد توسعه صنعتی بـر انـرژی است. صادرات نفت خام و میعانات گازی همواره یکی از اصلی‌ترین درآمد‌های دولت در ایران بوده است. چین یکی از اصلی‌ترین مشتری‌های ایران در بخش انرژی است. توافق 25 ساله با این کشور می‌تواند افق‌های جدیدی برای ۲ کشور در روابط اقتصادی بگشاید. بزرگ‌ترین کانون‌های مصرف انرژی جهان‌، مناطق توسعه‌ یافته با نرخ رشد بالای اقتصادی هستند. از این ‌رو صنعت با مواد هیدروکربنی (نفت و گاز) پیوندی ناگسستنی‌ دارد‌. این پیوند‌ ناگسستنی بین انرژی و صنعت، اسـاس قـدرت در سده بیست‌و‌یکم است. 

از سویی با توجه به اینکه انرژی از منابع کمیاب زمین است و بهترین منابع‌ در‌ بازی‌های‌ قدرت نظام جهانی منابع کمیاب هستند، ناگزیر منابع کمیاب اهمیت ژئوپلیتیک بالایی دارنـد، یـعنی امـکان زیادی‌ را‌ برای پیشبرد اهداف در رقـابت‌های قـدرت به دسـت می‌دهند. بنابراین‌ انرژی‌ به عنوان یک متغیر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه‌ای را در بازی‌های قدرت نظام جهانی باز‌ کرده‌ و دسترسی بـه مـنابع انـرژی برای تمام سطوح سلسله ‌مراتب قدرت جهانی، اهمیتی اسـتراتژیک پیـدا‌ کرده ‌است‌. 

از این‌ رو، هر یک از بازیگران نظام جهانی، به دنبال تعریفی از جایگاه امنیت انرژی خود در‌ جهان‌ هستند، بنابراین در مناسبات قـدرت در روابـط بین‌الملل، چیرگی بر کانون‌های تولید‌ مواد‌ هیدروکربنی‌ و مسیر انتقال آنـها در آینده برای بسیاری از کنشگرهای امروزین واحدهای سیاسی، قابل تصور است. 

کنترل منابع انرژی برای استقلال و امنیت مـلی هـمه کـشورهای تولیدکننده‌ و مصرف‌کننده‌، دارای اهمیت است. کشورهای تولیدکننده با تلاش برای کنترل و حفاظت مـستمر از مـنابع حیاتی و درآمدزای خود‌، مایل‌ به مشارکت فعالانه و عادلانه در روند رشد اقتصاد جهانی و استفاده بهینه از منابع‌ آن‌، بـرای تـوسعه اقـتصادهای ملی و افزایش استانداردهای زندگی مردم‌ با هدف دستیابی به منافع ملی خـود هـستند‌. در‌ مـقابل، کشورهای مصرف‌کننده نیز تمایل به تضمین جریان دریافت انرژی با پایین‌ترین سطح قیمت‌ و برقراری‌ امـنیت راهـبردی و حـمل‌ونقل آن به‌ بازارهای هدف‌ دارند. 

به این ترتیب مسأله دسترسی به‌ منابع‌ انرژی، شامل فـسیلی، اتـمی، خورشیدی و... و نیز انتقال انرژی از مکان‌های برخوردار به مکان‌ها‌ و فضاهای‌ بدون انرژی و نیازمند، کـنترل مـنابع‌ تولید و مسیرهای انتقال انرژی‌، همچنین‌ تکنولوژی‌ها و ابزارهای تولید، فرآوری و انتقال‌ و حتی‌ مصرف انرژی بـرای حـفظ سیادت جهانی و منطقه‌ای و به چالش کشیدن رقبا در عرصه بین‌المللی‌، جملگی دارای ابعاد مکانی، فـضایی‌ و جـغرافیایی‌ اسـت‌ و به همین اعتبار‌، انرژی را‌ به موضوع ژئوپلیتیک مهمی‌ تبدیل‌ کرده است. ایران‌، به‌ عنوان‌ اقتصادی‌ترین، امن‌ترین و نزدیک‌ترین گذرگاه گازی کشورهای آسیای میانه به بازارهای جهانی بویژه کشورهای جنوب آسیا و اروپا نقشی انکار نشدنی در بازارهای‌ جهانی‌ انرژی‌ داشته و خواهد داشت. بنابراین می‌توان ادعا کرد کـه انـرژی یـکی از حلقه‌های پیوند ایران با جهان خارج‌ است‌ و از‌ این نظر، دیپلماسی انرژی ایران و توسعه ملی کشور، بـه صورت متقابل با یکدیگر‌ تعامل‌ و پیوندی‌ عمیق می‌یابند. همین جایگاه مهم و حساس اسـت که توسعه صنعت نـفت را بـه کانون‌ توسعه‌ ملی‌ تبدیل می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت موضوع انرژی و چگونگی توسعه آن برای جمهوری‌ اسلامی‌ ایران، هم به عنوان یک ابزار قدرت و هم به عنوان یک هدف سیاست خارجی‌ مـطرح‌ است‌. 

همچنین باید توجه کرد تغییر و تحولات اساسی و ظهور بازیگران‌ جدید‌ در بازار انرژی، تصویر آتی بازار انرژی را دگرگون خواهد کرد. ایـن دگـرگونی در رونـد‌ها در‌ سطح‌ منطقه‌ای‌ و فرامنطقه‌ای قابل تبیین است. با توجه به اینکه ایـران خـود یکی از‌ بازیگران‌ مهم‌ بازار انرژی و به‌ طور خاص نفت و گاز به شمار می‌آید، بررسی و تحلیل روند‌ها و سـیاست‌های بـازیگران‌ فـعال‌ دیگر‌ این بازار از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از مهم‌ترین تحولات فرامنطقه‌ای، رشـد تـولید‌ نـفت‌ و گاز آمریکا بوده که قدرت مانور این کشور را در بازار انرژی به‌ نحو‌ چشمگیری‌ افـزایش داده اسـت و وابـستگی این کشور را به واردات انـرژی بـه حداقل ممکن تاریخی‌ خود‌ رسانده‌ است. همچنین احتمال بازگشت ونزوئلا به بازار نـفت بـا تـکیه‌ بر رشد تولید نفت سنگین در‌ بلندمدت‌، افزایش نقش محوری استرالیا در بازار ال‌ان‌جی جنوب و شرق آسـیا در کـنار‌ برنامه‌ریزی‌ و حرکت‌ کشورها در مسیر پدیده گذار انرژی از جمله روندها و تحولات مهم و قابل تـأمل در بـعد‌ فـرامنطقه‌ای‌ بازار‌ جهانی انرژی به شمار می‌رود. در بعد منطقه‌ای تحولات انرژی می‌توان به‌ رشد‌ تولید نـفت و گـاز روسیه، قطر و عراق و توسعه تولید و صادرات محصولات پتروشیمی عربستان اشاره کرد. کـشف مـیدان‌ گـازی‌ در دریای مدیترانه نیز ترکیه را به ‌عنوان یک بازیگر نوظهور منطقه‌ای انرژی‌ مطرح‌ کرده است. مجموع تـحولات یـادشده تـصویر اقتصاد‌ سیاسی‌ و ژئوپلیتیک‌ بازار انرژی را متحول خواهد کرد که‌ لازم‌ است بـرنامه‌ریزی لازم بـرای کاهش تهدیدهای هر یک از پدیده‌ها و استفاده از فرصت‌های ممکن‌ صورت‌ گیرد. 

یکی دیگر از صنایعی که در سال‌های اخیر به آن بی‌توجهی شده و اثرات این بی‌توجهی این روز‌ها مشاهده می‌شود، صنعت برق است. عدم اصلاح قیمت متناسب برق باعث زیان‌ده شدن نیروگاه و نبود انگیزه برای افزایش ظرفیت و ساخت نیروگاه شده است. بخش اعظمی از انرژی نیروگاه‌های برق، نفت و گاز است. با توجه به پیامد‌های زیست‌محیطی استفاده از سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه و استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور، در بخش انرژی‌های تجدید‌پذیر ضروری می‌نماید. 

 

* تحولات بازار انرژی و مأموریت دیپلماسی‌ انرژی‌

بازار انرژی در‌ سال‌های‌ اخـیر به ‌واسطه حضور بازیگران جدید دستخوش تحولات جدی شده است. یکی از این بـازیگران‌ جـدید‌، ایالات‌متحده آمریکاست که با تـولید‌ نفت‌ شیل، بازارهای‌ جـهانی‌ را‌ تـحت تأثیر قرار داده‌ است. ایـالات‌مـتحده آمریکا به یمن انقلاب فناورانه شیل توانسته طی یک دهه اخیر به‌ یـکی‌ از بـازیگران اصلی تولیدکننده نفت خام‌ و گـاز‌ طـبیعی‌ تـبدیل‌ شود‌. از سـال 2010 بـه بعد، روند تولید نفت خام و گاز طبیعی این کشور‌ با‌ روند‌ صعودی قابل تـوجهی هـمراه بوده است. آمریکا در حال حاضر با‌ تـولید‌ 951‌ مـیلیارد‌ مترمکعب گـاز و 745 مـیلیون تـن نفت خام در سال 2019، بـزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی و نفت خام در جهان به شمار می‌رود. این کشور هم‌اکنون از طریق صادرات ال‌ان‌جی‌ بـخش قـابل توجهی از بازار گاز اروپا را در اختیار دارد. بر اساس اطـلاعات کـمیسیون اروپا، در سـال 2018 حـدود 11 درصـد گاز طبیعی مـایع آمریکا به اتحادیه اروپایی صادر شده‌، این‌ در حالی است که طی دوره 9 ‌ماهه از آگوست 2018 تا آوریل 2019، سهم اروپا از صادرات گاز طـبیعی مـایع آمریکا به 30 درصد رسیده است. 

مأموریت دیپلماسی‌ انرژی،‌ پیـگیری‌ اهـداف و منافع ناشی از تلاقی و تلفیق جغرافیای سیاسی و جغرافیای اقتصادی در چارچوب جغرافیای انرژی است‌. دیپلماسی‌ انرژی‌ هر کشور مجموعه‌ای از راهبردها، روش‌ها و تدابیری است که در رابطه با مدیریت‌ کلان‌ توسعه منابع انرژی و تولید و مـصرف و تـجارت حامل‌های انرژی در بستر رقابت و همکاری با دیگر بازیگران این‌ عرصه‌ اتخاذ می‌شود و هدف از آنها بهره‌برداری از فرصت‌ها و به حداکثر رساندن منافع‌ از‌ یک سو و رفع تهدیدها و به حداقل رساندن‌ آسیب‌ها‌ از‌ سـوی دیـگر است. از میان صورت‌های‌ مختلف‌ انرژی (ذغال سنگ، نفت، برق، گاز، انرژی هسته‌ای و هیدروژنی)، جایگاه و اهمیت و تأثیرگذاری نفت‌ و گاز‌ در عرصه دیپلماسی انرژی همچنان‌ بی‌بدیل‌ است. این‌ جایگاه‌ و اهمیت‌ تـا حـدی اسـت که این ۲ حامل‌ انرژی را از ابـعاد اقـتصادی و تـجاری صرف بسیار فراتر برده و نیاز و وابستگی‌ صنعت‌، اقتصاد و تولید و توسعه به این ۲ حامل، برای‌ آنها نقش حیاتی، امنیتی‌ و راهبردی‌ ایجاد کرده اسـت. 

به‌رغم ایـنکه‌ ایران‌ بر اساس سند چشم‌انداز توسعه 20 ساله «تـعامل سـازنده و مؤثر در روابط خارجی» را‌ محور‌ سیاست خارجی و دیپلماسی خود قرار‌ داده‌ است‌ اما دیپلماسی انرژی‌ ایران‌ در کنار مزایای نسبی‌ و امـتیازات‌ ثـابت نـاشی از جغرافیای سیاسی و اقتصادی خود با چالش فرساینده تحریم‌های بین‌المللی مـواجه است‌؛ به‌ طوری که سایر موضوعات خطیری که‌ در‌ دستور کار‌ دیپلماسی‌ انرژی‌ جمهوری اسلامی ایران قرا‌ر دارد، هر یک بـه نـوعی بـا رفع تحریم‌ها و امکان تعامل و میزان ارتباط با بازیگران جهانی، منطقه‌ای‌ و دوجـانبه‌ مرتبط می‌شود و از آن اثر می‌پذیرد‌. 

 

* صنعت انرژی نیازمند توسعه

ایران به ‌دلیل دارا بودن دومین منابع عظیم انرژی جهان (نفت و گاز) و همچنین موقعیت ژئوپلیتیک مناسب؛ یعنی واقع شدن در میان ۲ کانون مهم انرژی دنیا (خلیج‌فارس و دریای خزر) در جایگاه ویژه‌ای از نظر تامین انرژی و امنیت آن قرار گرفته است. انرژی و امنیت آن با توجه به اهمیتی که برای مصرف‌کنندگان دارد، می‌تواند به یکی از محمل‌های پیوند ایران با قدرت‌های موثر در نظام جهانی تبدیل شود. برقراری پیوندهای انرژی با کشورهای مهم و تاثیرگذار در عرصه‌ بین‌المللی، افزون بر منافع اقتصادی، منافع امنیتی قابل توجهی را برای کشور در پی خواهد داشت، زیرا این کشورها را در تامین یک کالای استراتژیک و امنیت آن، به میزان قابل توجهی به ایران وابسته می‌کند. از مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی جهان می‌توان کشورهای عضو اتحادیه‌ اروپایی را نام برد که هم‌اکنون در کنار ایالات‌متحده‌ آمریکا، در صدر بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان قرار دارند. زمینه‌های انرژی ایران، از جمله فرصت‌های پیش روی این کشورها برای تنوع‌بخشی به بازار بزرگ تقاضای انرژی‌شان است اما این کشورها با وجود نیاز بالا به واردات انرژی در طول دهه‌ اخیر، به ‌دلیل اختلاف‌های سیاسی، نه‌تنها پایین‌ترین سطح روابط انرژی را با جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند، بلکه در مواردی نیز به‌ دلیل همسویی با سیاست‌های ضدایرانی آمریکا، مانع از تحقق فرصت‌های ژئوپلیتیک انرژی ایران شده‌اند. ادامه‌ این روند با توجه به جایگاه ایران در امنیت انرژی منطقه‌ای و جهانی و همچنین نیاز رو به افزایش کشورهای اروپایی به واردات نفت و گاز، در درازمدت، در راستای اهداف امنیت انرژی کشورهای یادشده نیست. در پایان باید اشاره کرد راه بقاى ایران از توسعه مى‌گذرد و راه توسعه از بیمه کردن ثبات اقتصاد کلان با رشته‌اى از روابط دوجانبه اقتصادى در چارچوب تجارت دوجانبه. بهانه تحریم‌های ظالمانه که تاثیر مستقیمی بر افول نقش صنعت انرژی در دیپلماسی اقتصادی ایران گذاشته‌، رفتار ایران است؛ تحریم‌هایی که اگر ایران نقشش در اقتصاد بین‌الملل را از دست نداده بود، قابلیت اجرا نداشتند. لذا ضروری است با اتخاذ سیاست‌های مناسب و استفاده از ظرفیت‌های فراوان ایران در حوزه انرژی- که به بخش کوچکی از آن در این نوشته اشاره شد- نقش از دست رفته ایران در اقتصاد جهان بازیابی شود. 

 

* سیاست‌هایی برای کاهش مخاطرات در حوزه امنیت انرژی

بـرخی تحولات و تغییر روندهای نوظهور می‌تواند در آیـنده‌ای نـزدیک امـنیت انـرژی کـشورمان را با مخاطره مـواجه‌ سـازد‌. به ‌منظور مـدیریت و کـاهش تـهدیدهای مترتب ‌بر تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای حوزه انرژی، راهکار‌ها و سیاست‌های زیر می‌تواند راهگشا باشد.

 

*  لزوم فـعال‌سازی دیـپلماسی انـرژی به ‌منظور حفظ چین به عنوان مهم‌ترین شریک انرژی کشور 

با تحولات گـوناگونی که در بازار جهانی‌ انرژی‌ در حال وقوع بوده، لزوم حفظ مشتریان راهبردی انرژی از جمله چین با و بدون رفع تحریم‌های نـفتی ضـروری اسـت. با توجه به تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران، همزمان با‌ کـاهش‌ واردات نـفت چین از ایران، این کشور واردات نفت خود را از عربستان و روسیه به میزان قابل توجهی افزایش داده است. بنابراین، بـا‌ تـوجه‌ بـه اینکه درآمدهای نفتی کشورمان‌ تحت‌ تأثیر تحریم‌های آمریکا بشدت محدود شده، لازم اسـت دیـپلماسی فـعال در عرصه انرژی، شریان اصلی فروش نفت و محصولات پتروشیمی کشورمان به این کشور را‌ زنده‌ نـگه دارد. 

 

* برنامه‌ریزی در راستای تـولید مـحصولات پتروشیمیایی هوشمند و با فناوری بالا، متناسب با نیازهای‌ آتی‌ تقاضای‌ جهانی 

سرمایه‌گذاری گسترده عربستان در تولید و توسعه محصولات پتروشیمی، این کشور‌ را‌ در آینده‌ای نزدیکی به یـکی از اصـلی‌ترین صادرکنندگان محصولات پتروشیمی جـهان تـبدیل خواهد کرد. یکی از‌ چالش‌های‌ صنعت‌ پتروشیمی کشورمان، تولید محصول پتروشیمی متانول فراتر از ظرفیت بازار داخل و منطقه‌ است‌. بنابراین‌، راهکار این مساله تکمیل زنجیره ارزش متانول از طریق تولید محصولات های‌تک (با فـناوری‌ بـالا‌) است‌. تولید محصولات با فناوری متعارف به دلیل تغییرات با سرعت بالای فناوری و تغییر تقاضای‌ جهانی‌، می‌تواند بازارهای صادراتی پتروشیمی کشور را در سال‌های آتی با چالش اساسی مواجه‌ کند‌. نیاز‌ آتـی ایـن صنعت کـالاهای هوشمند پلاستیکی هستند که لازم است برای این منظور، تغییر‌ ساختار‌ در فرآیند تولیدات پتروشیمی در کشور انجام گیرد. 

 

* تـلاش برای متنوع‌سازی بیشتر اقتصاد‌ و کاهش‌ وابستگی‌ درآمدهای دولت به نفت و گاز 

یـکی از الزام‌های کـشورهای صادرکننده نفت برای کاهش آسیب‌پذیری از‌ گذار‌ انرژی، متنوع‌سازی اقتصاد و منبع درآمد است. نظر به سیکلی بودن تـحریم‌های ‌نـفتی‌ علیه‌ ایران‌، موقتی بودن بازار نفت و برق و گاز عراق، کشف ذخایر گازی از سـوی تـرکیه بـه ‌عنوان یکی‌ از‌ مشتریان‌ اصلی صادرات گاز ایران و قطعی بودن روی دادن پدیده گذار انرژی در‌ آینده‌ای‌ نه‌چندان دور، لزوم متنوع‌سازی درآمـدهای دولت و کاهش وابستگی درآمدهای دولت به درآمدهای برون‌زای نفت و گاز بیش ‌از پیش‌ ضروری‌ است. با این ‌حال، دسـتیابی به تنوع اقتصادی چـندان سـاده نیست، زیرا این موضوع‌ مستلزم‌ تغییرات گسترده در ‏اقتصاد بوده و پیامدهای آن‌ بر‌ رفاه‌ مردم و توزیع درآمد ملی اثرگذار است؛ برای‌ مثال‌، باید اصلاحات مالیاتی گسترده‌‌ای در دستور کار قرار گیرد که بـا توجه به‌ ساختارهای‌ سیاسی موجود در کشورهای نفتی‌، انجام‌ این اصلاحات‌ پیچیده‌ است‌. از این ‌رو، نباید انتظار تحول وسیع و سریع‌ در‌ اقتصاد را داشت، بلکه باید با اصلاحات تدریجی و در مقیاس کوچک، زمینه‌ را‌ برای تنوع بـیشتر اقـتصاد فراهم کرد‌. ضمن اینکه کوچک شدن‌ اندازه‌ دولت در اقتصاد نیز می‌تواند‌ هزینه‌های‌ دولت را کاهش دهد و به ثبات بیشتر کمک کند. 

 

* برنامه‌ریزی برای تنوع‌بخشی به‌ سبد‌ تولید و مصرف انرژی در راستای‌ پدیده‌ گذار‌ انـرژی

یـکی از‌ الزام‌های‌ آمادگی برای تطابق با‌ پدیده‌ گذار جهانی انرژی، برنامه‌ریزی در راستای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید‌ و مصرف‌ انرژی است. تا قبل از اعمال‌ تحریم‌‌های‌ بین‌المللی، ورود‌ شرکت‌های‌ بزرگ‌ بین‌المللی بـه ایـران برای‌ اجرای پروژه‌های مختلف در این انرژی‌ها افزایش زیادی داشت و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این زمینه صورت‌ گرفت‌. متأسفانه با اعمال تحریم‌ها، فعالیت شرکت‌های‌ بین‌المللی‌ در‌ ایران‌ خاتمه‌ یافت و بسیاری از‌ پروژه‌های‌ مرتبط بـا انـرژی‌های تـجدیدپذیر ناتمام ماند. با توجه بـه ایـنکه ایـران یکی از مستعدترین کشورها در‌ زمینه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر (بویژه انرژی خورشیدی) است، در راستای‌ تنوع‌ در‌ ترکیب‌ انرژی‌ کشور‌ توسعه انرژی خورشیدی باید ادامه داشـته بـاشد. هـم‌اکنون شرکت‌هایی در ایران هستند که قابلیت طراحی و تولید تـجهیزات مـورد نیاز را برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی دارند و در صورت‌ حمایت وزارت نیرو و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، امکان راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی فراهم می‌شود. 

 

* تـمرکز‌ بـر‌ صادرات خدمات فنی و مهندسی به‌ جای صادرات گاز و برق به بازار انرژی عراق

همان‌طور که بررسی‌های این تحقیق نشان می‌دهد، عراق به ‌عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر عظیم نفت و گـاز‌ چنانچه‌ بتواند در سال‌های آتی روی تولید نفت و گاز خود سرمایه‌گذاری بیشتری کند، از واردات برق و گاز از ایران بی‌نیاز خواهد شد. بنابراین، فرصت صدور برق و گاز به عراق چندان‌ پایدار‌ نخواهد‌ بود. در این باره صـدور‌ خدمات‌ فنی‌ و مهندسی از جمله اقدام‌هایی است که می‌تواند به ‌طور جدی در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد. توان بالای شرکت‌های داخلی فعال‌ در‌ بخش‌ نیرو می‌تواند زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی مـورد‌ نـیاز‌ زیرساخت‌های برق را در عراق فراهم کند. تاکنون پروژه‌های فنی- مهندسی ایران در عراق حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون‌ دلار‌ ارزآوری‌ داشته است که این رقم طی ۲ سال ظـرفیت افـزایش تا‌ ۱۰ میلیارد دلار را دارد.

 

 

گروه اجتماعی:‌ پیک پنجم کرونا به دلیل قدرت بالای سرایت‌پذیری گونه دلتای این ویروس خطرناک‌تر از پیک‌های قبلی است. در حال حاضر بیمارستان‌ها پر از مبتلایان به ویروس جهش‌یافته دلتا است، چرا که این ویروس بسیار مسری محدودیت سنی نمی‌شناسد و می‌تواند همه اعضای خانوار را درگیر کند. شدت بیماری در پیک پنجم تا جایی است که رکورد بیشترین موارد ابتلا در یک شبانه‌روز شکسته شده است، به طوری که از ابتدای شیوع بیماری کرونا در کشور تاکنون، بیشترین آمار ابتلا در یک شبانه‌روز بیش از ۲۷ هزار مورد ثبت شده بود که در پیک پنجم رکورد ابتلای روزانه به بیش از 30 هزار نفر رسیده است. به تاکید کارشناسان، راه‌حل عبور از موج جدید این بیماری خطرناک رعایت اصول بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی است. علاوه بر این، سرعت بخشیدن به روند واکسیناسیون نیز موضوع مهم دیگری است که برای عبور از این بحران باید مدنظر قرار گیرد. این در حالی است که تعطیلی 6 روزه دو استان تهران و البرز هم نتوانست درمهار این بیماری تأثیر‌گذار شود. در این میان هر چند واکسیناسیون این روزها با حضور نیرو‌های اورژانس در طرح ضربتی تلقیح واکسن کرونا سرعت بیشتری به خود گرفته است اما با توجه به افزایش مراکز تولید انبوه واکسن‌های داخلی نظیر کووایران برکت و... در کنار واردات واکسن‌های خارجی، افزایش مراکز واکسیناسیون ضروری است. 

بنا بر اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، تا کنون ۸ میلیون و ۱۴۱ هزار و ۸۵۲ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۲ میلیون و ۴۲۶ هزار و ۶۹۷ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به ۱۰ میلیون و ۵۶۸ هزار و ۵۴۹ دوز رسیده است. آمار واکسیناسیون انجام شده در کشور نشان می‌دهدکه 302 هزار و 738 نفر دیروز واکسن کرونا تزریق کرده‌اند که از این تعداد 270 هزار و 748 نفر دوز اول را تزریق کرده و 31 هزار و 990 نفر نیز واکسینه کامل شده‌اند. وزارت بهداشت همچنین تاکید کرده است افراد واجد شرایط برای تزریق واکسن حتما در سامانه salamat.gov.ir ثبت‌نام و پس از دریافت پیامک نوبت‌دهی، به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند. 

 

* ویروس جهش‌یافته کودکان را بیشتر مبتلا می‌کند

ویروس جهش‌یافته و بی‌رحم کرونا موسوم به دلتای هندی برای از پا درآوردن افراد مبتلا به این بیماری، کوچک و بزرگ نمی‌شناسد به طوری که اکنون خیلی از بیمارستان‌های کودکان پر از مبتلایان به این ویروس است. دبیر کمیته علمی کشوری «کووید-19» با بیان اینکه ویروس دلتا در سنین کمتر دیده می‌شود و به نظر می‌رسد درگیری در بچه‌ها در این نوع بیشتر است، گفت: به نظر می‌رسد اگر در نوع جهش‌یافته دلتا هر چه سریع‌تر درمان ضدویروسی را شروع کنیم بتوانیم زودتر بیماری را کنترل کنیم. عاطفه عابدینی در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به اینکه علائم بالینی کرونا در جهش‌های مختلف خیلی بزرگ و متفاوت نبوده است، گفت: البته در نوع دلتا بروز سردرد و آبریزش بینی بارزتر است که در کووید ووهان این علامت کمتر دیده می‌شد. همچنین علائم گوارشی و درد معده در موتاسیون جدید بیشتر از انواع قبلی است. وی خاطرنشان کرد: هنوز هم افراد سالمند، چاق، فشارخونی‌ها، بیماران قلبی، دیابتی‌ها و بیماران مزمن کلیوی در معرض بیشتر ابتلا به کرونا هستند. اما برخلاف نوع ووهان که این بیماری در افراد سالمند بیشتر دیده می‌شد، ویروس دلتا در سنین کمتر نیز دیده می‌شود و به نظر می‌رسد درگیری در بچه‌ها نیز در این نوع بیشتر است. دبیر کمیته علمی کشوری «کووید-19» درباره اثرگذاری واکسن‌ها بر جهش جدید دلتا بیان داشت: به نظر می‌رسد هر پلتفرم واکسنی روی جهش دلتا هم اثر داشته باشد اما درصد اثرات هر واکسن خیلی متفاوت است و هنوز نمی‌توانیم آمار دقیقی درباره درصد اثرات واکسن‌ها بر ویروس جدید بدهیم. وی در رابطه با درمان‌های خاص مربوط به جهش دلتا گفت: «کووید-19» ۲ فاز ویروسی و التهابی دارد که فاز التهابی شدیدتر است، به نظر می‌رسد در نوع جهش‌یافته دلتا هر چه سریع‌تر درمان ضدویروسی را شروع کنیم می‌توانیم کل بیماری را کنترل کنیم. فوق‌تخصص بیماری ریه ادامه داد: در جهش‌های جدید، فاز التهابی زودتر شروع می‌شود مثلا اگر درگیری ریوی در نوع ووهان در هفته دوم بود، در جهش دلتا لزوما در هفته دوم نیست و می‌تواند ۳ یا ۴ روز بعد از شروع بیماری، فاز التهابی سریع‌تر و شدیدتر آغاز شود.

 

* باز بودن مراکز خرید، رستوران‌ها و تردد در جاده‌ها در زمان وضعیت قرمز

واریانت جدید ویروس جهش‌یافته کرونا به نام لامبدا در 30 کشور دنیا شناسایی شده است، بنابراین مبارزه با این بیماری در گرو خودمراقبتی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کنار تسریع روند واکسیناسیون است. عضو کمیته علمی «کووید-۱۹» ضمن ارائه توضیحاتی درباره جهش جدید ویروس کرونا، در عین حال شرایط کرونا در کشور را ارزیابی کرد. دکتر سیدعلیرضا ناجی درباره جهش جدید ویروس کرونا تحت عنوان لامبدا گفت: این جهش ابتدا در کشور پرو شناسایی شد و اکنون در بیش از ۳۰ کشور شناسایی شده است. این جهش دارای موتاسیون‌های متعددی است که خصوصیات زیادی دارد؛ به نظر می‌رسد میزان انتقال ویروس افزایش پیدا کرده است. وی افزود: این واریانت در کشور پرو به وجود آمد، البته هنوز سازمان جهانی بهداشت جهش لامبدا را به عنوان واریانت مورد نگرانی طبقه‌بندی نکرده است ولی این جهش جزو واریانت‌هایی است که باید مورد توجه زیاد قرار گیرد. ناجی درباره خصوصیات جهش لامبدا تصریح کرد: به نظر می‌رسد انتقال بیماری افزایش یافته و همچنین میزان گریز از سیستم ایمنی در این جهش افزایش یافته است. از طرفی حذف‌های متعددی که در ژنوم آن رخ داده است، ما را در شناسایی ویروس با روش‌های متداول نگران کرده است به طوری که ابتدا در کشور پرو هم نمی‌توانستند آن را بخوبی شناسایی کنند. باید منتظر باشیم تا اطلاعات بیشتری از این جهش به دست بیاید و ببینیم آیا به اندازه سویه دلتا می‌تواند خطر آفرین باشد با خیر. با خصوصیاتی که فعلا از آن می‌دانیم به نظر می‌رسد بتوان آن را کاندیدای واریانت مورد خطر قرار داد. وی گفت: برای تصویرسازی درباره علائم این جهش باید صبر کنیم اما در هر صورت همه واریانت‌ها علائمی بیشتر از چیزی که تاکنون شنیده‌ایم، ندارند. وی درباره اینکه آیا جهش لامبدا به ایران رسیده یا خیر، تاکید کرد: بر اساس صحبت یکی از مسؤولان در دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان شبهه‌ای در این باره به وجود آمده بود اما ما گزارش رسمی از وجود این واریانت در ایران نداریم، البته بعید هم نیست به ایران هم برسد چون بعد از پرو در بیش از ۳۰ کشور دیگر شناسایی شده است. مهم این است که ما راه مبارزه استاندارد با ویروس را فارغ از نوع جهش دنبال کنیم. این ویروس‌شناس همچنین در ادامه صحبت‌هایش درباره پیش‌بینی شرایط ویروس در کشور در روزهای آتی، بیان کرد: در روزهای آتی با توجه به چیزهایی که می‌بینیم و با توجه به اینکه رعایت‌ها خوب نیست، احتمالا افزایشی در تعداد کشته‌شدگان خواهیم داشت و فکر می‌کنم تا مدت‌ها درگیر موج پنجم هستیم، چون سویه دلتا بسیار انتقال‌پذیر است و ما هم در قبال آن تصمیمات چندان قوی و مناسبی نمی‌گیریم. رنگ‌بندی شهرهای قرمز را اعلام کردیم ولی هیچ ظاهری از قرمز بودن شهرها وجود ندارد و این یعنی ما نقض غرض می‌کنیم و رفت‌وآمدهای مردم ادامه می‌یابد. فکر نمی‌کنم با این رفتارها و مسافرت‌هایی که این چند روز دیدیم، آینده مناسبی داشته باشیم. وی افزود: فکر می‌کنم هنوز به قله پیک پنجم نرسیده‌ایم و شاید در نزدیکی آن باشیم؛ به هر صورت همه اینها بستگی به این دارد که اطلاعات دقیق در دسترس داشته باشیم، این در حالی است که رفتارهای ما هم می‌تواند در شرایط موثر باشد. ناجی گفت: تقاضا دارم وقتی شرایط قرمز اعلام می‌شود نظارت بر این شرایط هم کامل انجام شود. در شرایط قرمز کرونایی چرا باید مراکز خرید و رستوران‌ها باز باشند؟ با عدم نظارت، خلاصی مناسبی از پیک نخواهیم داشت و فشار فراوانی به کادر درمان وارد می‌شود. 

 

* بستری بیش از ۹۰۰۰ بیمار کرونایی در تهران

افزایش میزان ابتلا به کرونا در تهران و برخی شهرستان‌های آن به جایی رسیده است که مسؤولان برای رسیدگی به بیماران درصدد تدارک تخت‌های جدید هستند. فرمانده عملیات مقابله با کرونای استان تهران از بستری بیش از ۹۰۰۰ بیمار کرونایی در بیمارستان‌های استان تهران خبر داد. دکتر علیرضا زالی در پایان جلسه روز دوشنبه ستاد مقابله با کرونای استان تهران در جمع خبرنگاران گفت: چند روز گذشته، پیش‌بینی کرده بودم که در روزهای آینده تعداد بستری‌ها در استان تهران از ۹۰۰۰ نفر عبور خواهد کرد که متأسفانه امروز (دیروز دوشنبه) تعداد بستری‌ها در تهران بیش از ۹۰۰۰ نفر است که از این تعداد ۲۵۰۰ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند. وی افزود: روز گذشته (یکشنبه) ۱۹ هزار مراجعه سرپایی داشتیم و ۱۳۵۰ بیمار نیز ظرف ۲۴ ساعت گذشته ترخیص شده‌اند اما ورودی‌ها به بیمارستان‌ها همچنان عدد قابل توجهی است به شکلی که ۱۶۰۰ ورودی جدید در ۲۴ ساعت گذشته داشته‌ایم که از این تعداد ۲۵۰ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شدند. زالی ادامه داد: شاخص‌ها همچنان در استان تهران رو به افزایش است، لذا باید تدارک تخت‌های جدید در دستور کار قرار گیرد. وی افزود: بر این اساس تیم‌های پایش و بررسی به بیمارستان‌ها مراجعه خواهند کرد و هر کجا که امکان افزایش تعداد تخت‌ها برای بیماران کرونایی وجود داشته باشد اقدامات لازم انجام خواهد شد. زالی گفت: همچنین باید تعداد تخت‌های بستری‌های موقت افزایش پیدا کند تا بیمارانی که نیازمند خدمات موقت بستری هستند بتوانند از این خدمات استفاده کنند. 

 

***

گروه سیاسی: رئیس‌جمهور روز گذشته تنها چند روز پس از اعلام نارضایتی مردم خوزستان نسبت به شرایط زیست‌محیطی این استان در سخنانی دولت خود را دولت سلامت و محیط‌زیست دانست. به گزارش «وطن‌امروز»، حسن روحانی، رئیس‌جمهور، روز گذشته در آیین بهره‌برداری از طرح‌های ملی سازمان محیط‌زیست تصریح کرد دولت یازدهم و دوازدهم بحق دولت سلامت و محیط‌زیست بوده است. وی با بیان اینکه در محیط‌زیست ما نمادی برای توسعه آن داشتیم و آن دریاچه ارومیه بود، اظهار کرد: دولت یازدهم و دوازدهم بحق دولت سلامت و محیط‌زیست بوده است. ما در بخش‌های مختلف برای موضوع سلامت وارد عمل شدیم که بخشی مربوط به محیط‌زیست می‌شد و برخی هم مربوط به بیمه سلامت. روحانی با طرح این ادعا که هر کس امروز را با ۸ سال پیش مقایسه کند، متوجه خواهد شد که چه تغییراتی ایجاد شده است، افزود: اینکه ما مترو را توسعه می‌دهیم برای محیط‌زیست است. اینکه ریل را توسعه می‌دهیم و بنزین و گازوئیل را به سمت یورو ۴ می‌بریم برای محیط‌زیست است. روزهای پاک در منطقه‌ای از کشور از ۲۰ روز به ۸۰ روز رسیده و این موضوع را در کلانشهرها هم شاهد هستیم. 

رئیس‌جمهور در بخش دیگری از صحبت‌‌‌هایش به مصادیق بیشتری نظیر آبرسانی به شرق کشور و مناطق کویری، احیای تالاب‌‌‌ها و دریاچه‌‌‌ها و نهالکاری برای جلوگیری از گرد و غبار در خوزستان اشاره و تاکید کرد: وضعیت محیط‌زیست از ۸ سال قبل بهتر است. وی قسمت پایانی سخنانش را به برشمردن شماری از اقدامات دولت برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص داد و در آخر گفت: اگر این اهتمام و تلاش در این ۸ سال نمی‌شد، امروز دریاچه ارومیه خشک شده بود. 

 

* خشکاندن ریشه‌‌‌های امید در 8 سال

طرح این سخنان در حالی صورت می‌‌‌گیرد که طی هفته گذشته بالاترین سطح اعتراضات و نارضایتی عمومی مرتبط با مسائل زیست‌محیطی را در کشور شاهد بودیم. با اینکه اعتراضات در خوزستان در برخی نقاط توسط عوامل مشکوک و وابسته به بیگانه به اغتشاش و آشوب کشیده شد اما جرقه‌‌‌ شروع تجمعات، خشک شدن تالاب هورالعظیم بود که مشکلات زیست‌محیطی متعددی از جمله تلف شدن دام‌‌‌های مردم منطقه را در پی داشته است. در نتیجه این اعتراضات و به حاشیه رفتن آن در برخی نقاط استان، چند نفر از هموطنان‌مان اعم از مردم عادی و ماموران نیروی انتظامی جان خود را از دست دادند. 

البته این نخستین‌بار نیست که روحانی از عملکرد دولتش در موضوعی دفاع می‌‌‌کند و شرایطی را عادی جلوه می‌‌‌دهد که در بین مردم بیشترین نارضایتی درباره عملکرد دولت در بابت آن موضوع وجود داشته است. چند هفته‌‌‌ پیش بود که عملکرد دولت در تامین برق و چالش قطع برق طاقت بسیاری از مردم را به سر آورده بود. باز هم در آن زمان روحانی در سخنانی گفت: «در ۸ سال گذشته حدود ۲۵۰۰ مگاوات به طور سالانه به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شده است، این در حالی است که قبل از این دولت به طور متوسط سالانه ۱۷۰۰ مگاوات برق اضافه می‌شد اما با این وجود به خاطر گرمای شدید و خشکسالی دچار مشکل می‌شویم». این در حالی است که بر اساس نظر کارشناسان و آمار منتشرشده، دولت فعلی کمترین تلاش را برای افزایش ظرفیت تولید برق به عمل آورده است. هر چند ظاهرا روحانی از این بابت از مردم عذرخواهی کرد اما در نهایت آن چیزی که اتفاق افتاد توجیه و دلیل‌تراشی‌‌‌های بی‌‌‌جا برای سفیدنمایی وضعیت عملکرد دولت فعلی در این حوزه بود. این مثال‌‌‌ها را می‌‌‌توان به مصادیق دیگری نظیر اشتباهات دولت در مدیریت ویروس کرونا، مدیریت اقتصاد و مساله تورم بی‌‌‌سابقه و گرانی  8 برابری ارز و تعطیلی صنعت هسته‌‌‌ای ایران به تبع توافق هسته‌‌‌ای -که در نهایت آن نیز آورده‌‌‌ای برای کشور نداشت و منجر به تشدید تحریم‌‌‌ها علیه کشور شد- تعمیم داد؛ مشکلات، ناکارآمدی‌‌‌ها و کوتاهی‌‌‌های ملموس برای مردم که رئیس‌جمهور هیچ‌‌‌گاه آن را متوجه خود ندانسته و یک روز دولت قبل و روز دیگر واشنگتن‌دی‌‌‌سی مقصر این اتفاقات بوده‌‌‌اند. 

 

* عصبانی‌‌‌سازی مردم با خودگویی و خودخندی

مسائل زیست‌محیطی و قطعی‌‌‌های سراسری برق را می‌‌‌توان آخرین مصادیق از عملکردهایی از این دست از جانب دولت و شخص رئیس‌جمهور دانست. در سال‌‌‌های اخیر کم پیش نیامده که در موضوعات بحرانی که طیف گسترده‌‌‌ای از مردم با آن درگیر شده بودند و ناکارآمدی دولت در آن عیان بوده، روحانی با امتناع از عذرخواهی و قبول کوتاهی، عملکرد دولت خود را نسبت به دولت قبل و دولت‌‌‌های قبلی بهتر ارزیابی کرده است. 

رویه‌‌‌ مسؤولان دولتی در مواجهه با مشکلات با نادیده گرفتن و تقلیل آنها به مسائل کم‌اهمیت که دولت نیز در آن تقصیری ندارد به همراه تعریف از دستاوردهایی که وجود خارجی نداشته‌‌‌اند، در سالیان اخیر تنها باعث شده است به عصبانیت مردم از مسائل گوناگون دامن ‌زده شود. در بحبوحه‌‌‌ بحران‌‌‌های اقتصادی و ارزی سال‌های 97 و 98 که نارضایتی‌‌‌هایی را به وجود آورده بود، روحانی در سخنانی با رد صحبت‌‌‌های رسانه‌‌‌ها گفته بود: من روزانه نظرسنجی می‌کنم؛ یعنی در خیابان وقتی با ماشین می‌روم تمام چهره‌های مردم را نگاه می‌کنم؛ اینکه چند نفر لبخند دارند، چند نفر عصبانی‌اند، چند نفر قیافه‌شان گرفته است و به هر شهری و در هر جمعیتی می‌روم، خودم نظرسنجی می‌کنم و نگاه آدم‌ها را نسبت به خودم می‌بینم؛ پس نیازی نیست که روزنامه‌ها از مشکلات مردم بنویسند تا رئیس‌جمهور باخبر شود!

همچنین در زمانی که خروج آمریکا از برجام تیر آخر را به این توافق زد و تلاش‌های بعدی دولت برای ادامه این توافق با اروپایی‌‌‌ها به نتیجه نرسید و در نتیجه‌‌‌ آن تحریم‌‌‌های اعمالی علیه ایران ۲ برابر شد، اسفندماه سال گذشته رئیس‌جمهور ادعا کرد به شعار سال92 خود یعنی چرخش همزمان سانتریفیوژ و اقتصاد عمل کرده و دولتش را با تیم فوتبالی مقایسه کرد که یک گل خورده و ۳ گل زده و در آخر هم گلایه کرد که چرا کسی حرفی از آن ۳ گل نمی‌زند. خروجی تمام این ادعاهای یکجانبه برای مردمی که عملکرد ناکارآمد دولت در سال‌‌‌های اخیر برای‌شان ملموس بوده تنها به شدت گرفتن خشم درونی آنان منجر شده‌‌‌ است. 

گروه سیاسی: ۲ هفته پس از دستگیری یک میلیونر اسرائیلی به جرم جاسوسی برای ایران، رسانه‌های رژیم صهیونیستی مدعی شدند یک دانشجوی دانشکده وزارت خارجه این رژیم نیز به اتهام سفر غیرقانونی به ایران و جاسوسی بازداشت شده است. 

به گزارش فارس، رسانه‌های اسرائیلی شامگاه یکشنبه گزارش دادند یک شهروند این رژیم به جرم سفر مخفیانه به ایران از طرف سازمان‌های امنیتی این رژیم بازداشت شده است. شبکه 11 تلویزیون رژیم صهیونیستی در این زمینه مدعی شد یک کارمند وزارت خارجه این رژیم به اتهام سفر مخفیانه به ایران و همچنین جاسوسی بازداشت شده است. 

روزنامه تایمز اسرائیل از فرد بازداشت شده به عنوان یک دانشجوی در استخدام وزارت خارجه اسرائیل یاد کرده و مدعی شده است وی حدودا 20 ساله است و در این سفر با عوامل اطلاعاتی ایران در ارتباط بوده است. بر اساس این گزارش، در حال حاضر سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شین بت) در حال تحقیق درباره این سفر و اتهامات دیگر علیه وی است. تایمز اسرائیل می‌گوید طبق اطلاعات دریافتی، این فرد پیش از اینکه در دانشکده وزارت خارجه اسرائیل مورد پذیرش قرار بگیرد به ایران سفر کرده است. وکیل این فرد گفته است سفر او به ایران سفر توریستی بوده و مخفیانه نیز نبوده و دوستان و خانواده وی از آن باخبر بوده‌اند. 

این دومین بار است که رسانه‌های صهیونیستی از دستگیری افرادی به اتهام جاسوسی برای ایران خبر می‌دهند. ۲ هفته پیش بود که رسانه صهیونیستی «تایمز آو اسرائیل» گزارش داد یک میلیونر اسرائیلی که در انتخابات قبلی کنست در لیست موشه یعلون، رئیس سابق ستاد ارتش رژیم صهیونیستی قرار داشت متهم به جاسوسی برای ایران شده است. 

بر اساس این گزارش، «یعقوب ابوالقیعان» متهم است به واسطه یک رابط لبنانی، اطلاعاتی را در اختیار ایران گذاشته است. رسانه‌های عبری‌زبان فاش کرده بودند این فرد یکی از اعضای لیست انتخاباتی موشه یعلون از حزب راستگرای تلم در انتخابات گذشته کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) بود. روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارانوت در این رابطه اعلام کرده بود دادستانی اسرائیل فقط اجازه افشای اطلاعات کمی درباره این فرد را داده است. در این خبر آمده بود: یعقوب ابوالقیعان، تاجر اسرائیلی ساکن منطقه «بئر السبع» متهم به انتقال اطلاعاتی به طرف‌های خارجی برای ارسال آن به ایران شده است که بخشی از این اطلاعات مربوط به برنامه‌ها و محل حضور بنی‌گانتس، وزیر جنگ اسرائیل است. 

موشه یعلون، وزیر اسبق جنگ رژیم صهیونیستی که سابقه ریاست ستاد ارتش اسرائیل را هم دارد، اعتراف کرد یعقوب ابوالقیعان با وی در ارتباط بوده است. یعلون درباره این ارتباط که بشدت خبرساز شده بود، ضمن ابراز شگفتی از متهم شدن این فرد به جاسوسی، ادعا کرد آشنایی‌اش با او به آوریل 2019 بازمی‌گردد و بعد از مشاوره‌های مختلفی با اطرافیان تصمیم گرفت این فرد را در لیست انتخاباتی خود قرار دهد. 

او در ضمن اعتراف کرد یعقوب کمک‌های مالی زیادی به فعالیت‌های انتخاباتی حزبش کرده است. از سوی دیگر روزنامه معاریو در گزارشی تحلیلی از این واقعه نوشت: باید از کیفرخواست اعلام‌شده در دادگاه نتیجه‌گیری کرد که تمام حرکات بنی‌گانتس، وزیر جنگ اسرائیل روی میز ایرانی‌ها قرار داشت.

ثمانه اکوان: تلاش مجالس ایالتی در ایالت‌های عمدتا جمهوری‌خواه برای تغییر قوانین انتخاباتی و محدود کردن حق رأی در این ایالت‌ها، اعتراضات زیادی را در بین اعضای حزب دموکرات به وجود آورده است. مجالس ایالتی در ایالت‌های مختلفی چون تگزاس، آریزونا و جورجیا قوانینی را تصویب کرده‌اند که بر اساس آن، تعداد بیشتری از مردم از رأی دادن در انتخابات‌های مختلف صرف‌نظر کرده یا نتوانند در رأی‌گیری شرکت کنند. این کار به عقیده کارشناسان سیاسی آمریکا، اقدامی مهم از سوی جمهوری‌خواهان در ایالت‌های مختلف برای رسیدن به هدف دور کردن مردم از صندوق رأی است، زیرا می‌دانند در صورتی‌ که مردم به سمت صندوق‌ها بروند و در انتخابات‌های مختلف رأی بیشتری به صندوق‌ها انداخته شود، امکان پیروز شدن نامزدهای دموکرات بیش از پیش می‌شود. نگاهی به فعالیت این ایالت‌ها در محدود کردن حق رأی نشان می‌دهد بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020، این حرکات و اقدامات بسیار بیشتر از قبل شده و می‌توان ردپای ترامپ و طرفدارانش را در این اقدامات در ایالت‌های مختلف آمریکا مشاهده کرد. 

نکته جالب در این باره تلاش دولت جو بایدن برای مقابله با محدود کردن حق رأی در ایالت‌های مختلف آمریکاست. بایدن «کاملا هریس» معاونش را مسؤول رسیدگی به این مساله کرده است اما رأی دادگاه‌های ایالتی و در یک نمونه رأی دیوان عالی آمریکا در حمایت از اقدام مجلس ایالتی در ایالت آریزونا نشان داده است قدرت جمهوری‌خواهان در اعمال تغییرات مدنظرشان بسیار بیشتر از دولت بایدن است. 

البته ایجاد تغییرات گسترده در فرهنگ سیاسی آمریکا توسط جمهوری‌خواهان و محافظه‌کاران در ایالت‌های مختلف آمریکا تنها به مساله محدود کردن حق رأی ختم نمی‌شود. 6 ایالت آمریکا قوانین تازه‌ای را درباره حمل اسلحه تصویب کرده‌اند که به مردم اجازه می‌دهد در اماکن عمومی حق حمل سلاح داشته باشند و حتی تلاشی هم برای مخفی کردن آن از دید سایر افراد انجام ندهند. این افراد همچنین می‌توانند بدون هیچ‌گونه مجوزی در شهرهای مختلف ایالت‌هایی که قانون‌گذاران آن معمولا جمهوری‌خواه هستند، با خود سلاح حمل کنند. 

نمونه دیگر از مقابله جمهوری‌خواهان با مسائلی که برای دموکرات‌ها بسیار مهم است، ایجاد محدودیت‌های شدید برای مساله سقط‌ جنین است. تعداد زیادی از ایالت‌های قرمز (یا طرفداران جمهوری‌خواهان) قوانین را به ‌گونه‌ای اصلاح‌ کرده‌اند که امکان سقط ‌جنین حتی در ماه‌های ابتدایی بارداری نیز برای زنان فراهم نباشد. ایالت‌های آرکانزاس، اوکلاهما و تگزاس از جمله ایالت‌هایی بوده‌اند که کلا سقط‌ جنین را به هر دلیلی ممنوع اعلام کرده‌اند. دلیل اصلی صدور این احکام هراس جمهوری‌خواهان از این مساله است که دولت بایدن بخواهد مسائلی از این قبیل را به دیوان عالی برده و قانونی فدرال و همه‌گیر برای تمام ایالت‌ها به تصویب برساند. بنابراین با تصویب حداکثری این قوانین در ایالت‌های مختلف تلاش دارند به قضات دیوان عالی نیز این پیام را برسانند که هنوز زمان، برای پرداختن به اصلاحات لیبرالی در آمریکا نرسیده است. 

در ایالت‌هایی که مجلس در دست جمهوری‌خواهان است، قوانین مختلفی نیز علیه همجنس‌گرایان به تصویب رسیده است که این مساله تلاش لیبرال‌ها برای تصویب قوانین در این زمینه را با بن‌بست مواجه می‌کند. در این حکم‌ها از حضور این افراد در تیم‌های ورزشی مدارس یا تیم‌های حرفه‌ای جلوگیری به ‌عمل‌ آمده است. 

با این ‌حال مهم‌ترین قانونی که بعد از انتخابات سال 2020 در بسیاری از ایالت‌های آمریکا تصویب‌ شده، قوانین برای برخورد شدید با اعتراضات در ایالت‌های مختلف است. جمهوری‌خواهان که بشدت از اعتراضات خیابانی جنبش‌های ضدتبعیض‌نژادی در آمریکا در ۲ ماه پایانی فعالیت ترامپ عصبانی‌اند، حالا قوانینی را به تصویب رسانده‌اند که جلوی هر گونه اعتراض و تجمع را گرفته و مجازات‌های سنگینی را برای معترضان به همراه دارد. 

مجالس ایالتی در ایالت‌های تنسی، اوکلاهما، تگزاس و فلوریدا حتی پا را فراتر از این نیز گذاشته و تدریس مباحث مربوط به نظریه انتقادی نژاد یا Critical Race Theory را در مدارس ممنوع اعلام کرده‌اند. این مباحث، در واقع چارچوبی نظری و تا حدی حقوقی برای بررسی قوانین و حقوق مختلف در آمریکا در رابطه با مسائل مرتبط با نژاد است. این مباحث همچنین نگاهی انتقادی به عدالت نژادی در آمریکا دارد و ضمن بررسی تاریخ آمریکا در نقض حقوق نژادهای مختلف، نگاهی به تحولات امروز و همچنین آینده آمریکا داشته و معتقد است نژادپرستی بیشتر از اینکه ریشه در تعصبات فردی داشته باشد، سیستمی و ساختاری و بر اساس تدوین قوانین تبعیض‌آمیز است. تا سال ۲۰۰۲ بیش از ۲۰ مدرسه حقوق آمریکا و حداقل ۳ مدرسه حقوق در سایر کشورها، دوره‌ها یا کلاس‌های نظریه انتقادی نژاد را برگزار می‌کردند و هم‌اینک تعدادی از دبیرستان‌های آمریکا نیز در حال تدریس این نظریه هستند. با این ‌حال محافظه‌کاران در آمریکا اعتقاد دارند تدریس این نظریه در دبیرستان‌ها یا سایر مدارس حقوق، حس وطن‌پرستی را از نوجوانان و جوانان می‌گیرد و باعث ایجاد ذهنیت منفی در آنان نسبت به سفیدپوستان می‌شود. 

در جدیدترین تحرکات محافظه‌کاران برای رویارویی جدی و رسمی با لیبرال‌ها در ایالت‌های مختلف آمریکا، در برخی ایالت‌ها از جمله تگزاس، فلوریدا و جورجیا قوانینی تصویب شده است که بر اساس آن، هر گونه تلاش برای کاستن از بودجه‌های پلیس با منع قانونی و حتی محکومیت قانونی مواجه خواهد شد. کاهش بودجه پلیس یکی از مسائلی بود که بسیاری از سیاه‌پوستان در شهرهای مختلف آمریکا به دنبال تصویب آن توسط شهرداری‌ها و سایر مجالس محلی بودند تا جلوی اقدامات خشونت‌آمیز پلیس آمریکا علیه سیاهان گرفته شود. حالا حداقل در این ۳ ایالت دیگر چنین اقداماتی نمی‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. در تگزاس قانون به‌ گونه‌ای تغییر کرده است که هر شهری بخواهد بودجه پلیس را کاهش دهد، باید حتما در این باره همه‌پرسی برگزار کند اما برگزاری همه‌پرسی برای همه اجرا نخواهد شد، زیرا تنها شهرهایی می‌توانند از طریق همه‌پرسی، بودجه پلیس را کاهش دهند که حداقل یک ‌میلیون نفر یا بیشتر جمعیت داشته باشند. در ایالتی مانند تگزاس کمتر می‌توان شهرهایی با این جمعیت زیاد پیدا کرد و شهرهای بزرگ نیز اصولا محل سکونت جمهوری‌خواهانی است که تمایلی به انجام این کار ندارند. به همین دلیل در بسیاری از شهرها اصولا امکان کاستن از بودجه پلیس وجود ندارد. 

تمام این اقدامات نشان می‌دهد تقریبا نیمی از آمریکا در حال رساندن این پیام به دولت بایدن است که نه‌تنها دنباله‌رو سیاست‌های لیبرالی دولت تو نخواهیم بود، بلکه دقیقا در مسیر عکس این سیاست‌ها عمل می‌کنیم و اجازه فعالیت در این باره را به دولتت نخواهیم داد. این همان مساله‌ای است که از مدت‌ها قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020 تحلیلگران سیاسی آمریکا درباره آن نگرانی داشتند؛ آشکار شدن فاصله فرهنگ سیاسی در ایالت‌های مختلف آمریکا به ‌گونه‌ای که هر جرقه‌ای بتواند آن را به آتش جنگ داخلی تبدیل کند. 

ترامپ و حامیانش حتی بعد از خارج شدن از کاخ سفید، هم‌اینک هم در تأمین مالی بسیاری از این اقدامات نقش دارند و البته مشکل بزرگ‌تر در نظر تحلیلگران سیاسی در آمریکا این است که تفکرات ترامپ با این قوانین در حال اجرایی شدن در سطح جامعه آمریکاست، به ‌گونه‌ای که شاید تا چند سال آینده، ترامپ شخصاً نیازی به حضور در عرصه سیاسی برای پیشبرد اهدافش نداشته باشد، زیرا تا آن زمان افراد بسیاری با تفکرات ترامپیسم در حال قدرت گرفتن در آمریکا هستند و آن کشور را در همان راستا هدایت می‌کنند.